GERİ DÖNÜŞÜ YOK
Sterilizasyon doğum kontrolünün en uç noktasıdır. “Ya hep ya hiç” gibi biraz radikal bir yaklaşım gibi gelebilir; bu nedenle herkes için uygun bir yöntem değildir. Kalıcı bir doğum kontrol yöntemi olduğundan, hiçbir zaman çocuk istemediğinden emin olan veya artık daha fazla çocuk istemeyen kişiler için uygundur. Sterilizasyon hem kadınlar, hem de erkeklerde uygulanabilir. Birkaç yöntem bulunmakla birlikte, hiçbirinin geri dönüşünün olmadığı söylenebilir. Sterilizasyon kararı almadan önce mutlaka doktorunuzla konuşun; yine etkili olan farklı uzun süreli doğum kontrol yöntemleri bulunuyor ve bu yöntemlerin geri dönüşü de var.[1],[5]
AYRINTILAR
Kadınlarda
Kadınlara en sık uygulanan sterilizasyon tipi cerrahi ve cerrahi olmayan yöntemleri içerir. Her 2 yöntemde de spermin yumurtayla birleşerek rahme yerleşmesi engellenir; ancak bunu farklı şekillerde gerçekleştirirler: Birinde tüpler bağlanarak kesilir, bu işleme tüplerin bağlanması denmektedir. Tüpler elektrik akımı veren bir cihazla da yapıştırılabilir veya klips, klemp veya halkalarla kapatılabilir; böylece sperm yumurtayla buluşamaz. Bu işlem vajinadan sokulan özel bir kateterle gerçekleştirilebilir. Hatta, bazen tüpün ufak bir parçası çıkartılabilir.
Cerrahi olmayan sterilizasyonda tüpler hiçbir şeyin girip çıkmayacağı gibi tıkanır. Ufak ve bükülebilir bir metal cihaz özel bir kateterle vajinadan girilerek tüplere yerleştirilir. Bu cihaz tüpte bir yara oluşturarak yumurta ve spermlerin geçtiği boşluğun tıkanmasını sağlar, bu sayede gebelik engellenir. İlk 3 ay başka bir doğum kontrol yöntemi kullanılması gereklidir, ancak etki oluştuktan sonra kalıcı olduğu unutulmamalıdır.
Sterilizasyon genellikle hastanede anestezi altında uygulanır. Cerrahi sterilizasyon biraz uzunca bir iyileşme süresi gerektirir; ancak kadının sadece doğurganlığını etkiler, cinsel isteğini ve cinsel ilişkide bulunmasını etkilemez. Öncelikle doktorunuza yarar ve risklerini sormanız çok önemlidir. Ayrıca spiral ve deri altı implant gibi yüksek etki sağlayan diğer uzun süre etkili yöntemler hakkında bilgi sahibi olmanız da doğru olur.[1],[5]
Erkeklerde
Erkeklerde uygulanan sterilizasyona vazektomi adı verilmektedir; bu işlemde spermleri taşıyan kanallar kesilir. İşlem lokal anesteziyle uygulanabilir. İşlemden sonra erkek boşalmaya devam eder, ancak menide sperm bulunmaz. Erkeğin çocuk sahibi olmasını etkiler, ancak cinsel isteğini ve cinsel ilişkide bulunmasını etkilemez. Öncelikle doktorunuza yarar ve risklerini sormanız çok önemlidir.
Bazen ameliyat yapılarak geri dönüş sağlanabilir, ancak geri dönüş sağlanabileceğinin garantisi yoktur. Geri dönüş için yapılacak olan ameliyat karmaşık bir işlemdir ve etkili olmayabilir.[1],[5]
UYGULAMA ŞEKLİ
Sterilizasyon ile ilgili en önemli konu etkisinin kalıcı olması. Bu işlemin geri dönüşünün olmadığını hiç unutmamalısınız. Sterilizasyonda erkeğin sperm kanalları bağlanır; yani erkeğin yumurtalıklarından sperm çıkışı olmaz ve menide hiç sperm bulunmaz. Ancak bu biraz zaman alır; yapılan testle menide hiç sperm bulunmadığı gösterilene kadar farklı bir kontrol yöntemi kullanmaya devam edilmesi gereklidir. Kadında ise yumurtalıklardan rahim içine yumurtayı taşıyan tüpler bağlandığı veya kesildiği için yine gebelik ihtimali ortadan kalkmaktadır.[1],[5]
Sterilizasyon önemli bir karardır; geri dönüşü olmayan bu yöntemi uygulamadan önce mutlaka doktorunuza danışmanız gereklidir.[5]
ARTI VE EKSİLERİ
- Kalıcı etkilidir
- Yüksek etkiye sahiptir
- Cinsel ilişkinin kesilmesine yol açmaz
- Diğer ilaçlardan etkilenmez
- Hiç (ya da daha fazla) çocuk istemeyen ve kalıcı bir doğum kontrolü uygulamak isteyen kişiler için uygundur
- Kalıcı etkilidir
- Ameliyata bağlı ağrı, kanama, enfeksiyon gibi sorunlara neden olabilir
- Dış gebeliğe (tüplerde gebelik gelişimi) yol açabilir
- Genel anesteziyle uygulanması gerekebilir
- Nadiren tüpler tekrar açılabilir veya tam kapanmayabilir
- Sterilizasyon bazen geri dönüşlü olabilir, ancak bu ameliyat zor ve karmaşık bir işlemdir ve nadiren başarı sağlanır
- Hekim tarafından uygulanması gerekir
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz
UZMANINDAN DİNLEYİN
SIK SORULAN SORULAR
Hayır. Araştırmalar kadınlarda uygulanan sterilizasyondan sonra adet düzeninde bir değişiklik olmadığını göstermiştir. Kadın sterilizasyondan önce hormonal bir yöntem veya spiral kullanıyorsa, adet kanama düzeni bu yöntemleri kullandığı zamandan önceki haline döner. Örneğin doğum kontrol hapı kullanmakta olan bir kadın tüplerini bağlattığında kanamasında artış olduğunu fark edebilir; çünkü adet kanamaları hap kullanmadan önceki haline döner. Ancak menopoz yaklaştıkça adet düzeninde değişiklikler olabileceği unutulmamalıdır.[1]
Hayır. Kadınlar bu işlemden sonra cinsel isteklerinde bir değişiklik yaşamazlar. Eskisi gibi cinsel ilişkide bulunabilirler. Ayrıca gebe kalma endişesi olmayacağı için cinsellikten daha fazla zevk alabilirler.[1]
Bir kadında sterilizasyon yapma kararı alınırken sadece yaşına, çocuk sayısına ve evlilik durumuna dayanmak doğru olmaz. Her kadın daha fazla çocuk yapıp yapmak istemediği veya sterilizasyon isteyip istemediği kararını kendisi alma hakkına sahiptir.[1]
Sterilizasyon gebeliği çok etkili şekilde önler ve kalıcı bir işlemdir. Ancak %100 etkili olduğu söylenemez. Sterilizasyon yapılan kadınlarda çok düşük de olsa gebe kalma riski bulunur: İşlem yapılan 1000 kadından 5’i işlemden sonraki 1 yıl içinde gebe kalabilir. Birinci yıldan sonra menopoza kadar çok düşük de olsa gebelik riski devam eder.[1]
Sterilizasyon kalıcı bir işlem olarak gerçekleştirilir. İleride çocuk yapmak isteyen kişilerin farklı bir yöntem uygulaması gerekir. Sterilizasyonun geri çevrileceği ameliyatlar sadece tüpü yeterli miktarda korunmuş olan bazı kadınlarda başarılı olabilir. Bu kadınlarda bile düzeltme ameliyatından sonra gebelik oluşmayabilir. Bu işlem zor ve masraflıdır; ayrıca tüm hastanelerde gerçekleştirilemez. Düzeltme ameliyatından sonra da oluşabilecek gebeliklerin dış gebelik olma olasılığı bulunur. Sonuç olarak, sterilizasyonun geri dönüşsüz bir yöntem olduğu kabul edilmelidir.[1]
Hayır. Vazektomi yapılan erkekler eskisi gibi görünmeye ve hissetmeye devam ederler. Cinsel hayatlarını eskisi gibi yaşayabilirler. Penisleri eskisi kadar sertleşir ve eskisi gibi boşalabilirler.[1]
Referanslar
1. WHO Family Planning. A Global Handbook for Providers. 2011.
5. NHS. Your Guide to Contraception. 2012.
