SADECE ACİL DURUMLARDA
Ertesi gün hapları sadece acil durumlarda uygulanabilen bir yöntemdir. Olaylar planlandığı gibi gitmediğinde ertesi gün kullanılabilir. Ertesi gün hapları doğum kontrol hapları gibi hormon içeriklidir, ancak içlerindeki hormon miktarı çok daha yüksektir. Temel olarak yumurtalıklardan yumurta salınmasını engellerler; ayrıca rahmin iç katmanını incelterek döllenen yumurtanın rahme yerleşip gebelik oluşturmasını da engelleyebilirler. Ertesi gün haplarının etkili olabilmesi için korunmasız cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede alınmaları gereklidir. İdeal olarak korunmasız ilişkiden sonraki ilk 12 saat içinde alınması gerekir. İlişkinin üzerinden 24 saat geçtikten sonra etkisi azalmaya başlar. Ertesi gün hapı kullandıktan sonra gebelik oluşumunu engellemek için farklı bir yöntemle korunmanız gereklidir.[1],[3]
UYGULAMA ŞEKLİ
Ertesi gün hapları, olağan doğum kontrol yöntemleri gibi değildir. Düzenli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamaları gereklidir. Asla ertesi gün haplarını sürekli kullanabileceğiniz bir yöntem olarak düşünmeyin. Ertesi gün hapları sadece kondom yırtılması veya çıkması gibi acil durumlarda kullanılabilecek bir can simidi gibidir. Ertesi gün hapı kullanmak zorunda kaldıysanız hemen doktorunuza başvurarak size düzenli bir doğum kontrol yöntemi önermesini istemelisiniz.[3]
ARTI VE EKSİLERİ[1],[3]
- Doğum kontrol yönteminde sorun olduğunda veya korunmasız şekilde ilişkiye girildiğinde gebeliği önleyebilir
- Korunmasız ilişkiden sonra 12 saat içinde kullanıldığında en yüksek etki düzeyindedir
- Yüksek doz hormon içerir
- Tekrarlayıcı kullanım adet düzensizliğine yol açabilir
- Tekrarlayıcı kullanımda etkisi azalır
- Yılda birkaç kereden fazla kullanılmaması önerilir
- Baş ağrısı, bulantı, kusma, karın ağrısı, adet sancısı, yorgunluk, baş dönmesi, halsizliğe neden olabilir
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz
UZMANINDAN DİNLEYİN
SIK SORULAN SORULAR
Ertesi gün hapı korunmasız bir cinsel ilişkiden sonra en fazla 5 gün içinde alınmalıdır. Ne kadar erken alınırsa etkisi o kadar fazla olur. En yüksek etkisini korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 12 saat içinde sağlar.[1]
Ertesi gün haplarının 1 ay içinde birden fazla kere kullanımı adet düzenini bozabileceği için önerilmez. Ertesi gün hapları düzenli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Düzenli doğum kontrol yöntemi olarak geliştirilmediği için diğer yöntemler kadar etkili değildir, sadece acil bir yöntem olarak kullanılmak üzere geliştirilmiştir.[1],[4]
Hayır, ertesi gün hapları ya östrojen ve progesteron ya da sadece progesteron içerir ve yumurtlamayı geciktirerek ya da engelleyerek etki eder. Bir düşük yapma yöntemi değildir.[1],[4]
Ertesi gün haplarını doğum kontrol hapını almayı unutmanız veya kondomun yırtılması gibi düzenli olarak kullandığınız doğum kontrol yönteminde aksaklık olduğu durumlarda kullanabilirsiniz.[3]
Hayır. Ertesi gün hapları zaten gebe olan bir kadında etkili değildir. Ertesi gün hapları kadın yumurtlamadan önce alındığında yumurtalıklardan yumurta salınmasını engeller veya 5-7 gün süreyle geciktirir. Bu süre içerisinde kadının vücuduna giren spermler ölür, çünkü spermler kadın vücudunda yaklaşık 5 gün süreyle canlı kalabilirler.[1]
Ertesi gün haplarının bebeklerde bir anormalliğe neden olduğu gösterilmemiştir ve gebe olan kadınlarda veya ertesi gün hapı almasına rağmen gebe kalanlarda gebeliğe zarar verdikleri de saptanmamıştır.[1]
Ertesi gün hapı alan kadınlar düzenli bir doğum kontrol yöntemi uygulamaya başlamazlarsa bir sonraki seferde gebe kalabileceklerini bilmelidir. Ertesi gün hapları bazı kadınlarda yumurtlamayı ertelediği için hap aldıktan kısa bir süre sonra gebe kalabilecek duruma gelirler. Gebeliğe karşı düzenli ve güvenilir bir korunma gerekiyorsa bir an önce düzenli bir doğum kontrol yöntemi uygulanmaya başlanmalıdır.[1]
Hayır. Ertesi gün hapı sadece acil durumlarda kullanılmalıdır. Modern yöntemler ertesi gün hapından daha yüksek etkiye sahiptir. Doğum kontrolü amacıyla düzenli olarak ertesi gün hapı kullanan kadınlarda istenmeyen bir gebelik oluşma riski bir doğum kontrol yöntemini düzenli olarak kullanan kadınlardan daha fazladır. Yine de, diğer yöntemleri kullanan kadınlar ertesi gün hapları konusunda bilgi sahibi olmalı ve kondom yırtılması veya doğum kontrol hapının birkaç gün üst üste unutulması gibi durumlarda nasıl alıp kullanabileceklerini bilmelidirler.[1]
Referanslar
1. WHO Family Planning. A Global Handbook for Providers. 2011.
3. Department of Health South Africa. National Contraception Clinical Guidelines. 2012.
4. Demir C ve ark. Ed. İtil İM. Oral Kontrasepsiyon Kılavuzu. 2012.
